Lễ hội Đua Bò ở An Giang – một nét văn hóa độc đáo của miền Tây Nam Bộ Việt Nam, đã tồn tại hàng trăm năm và luôn đánh bại thời gian. Đây là một cuộc thi đua bò không chỉ về tốc độ, mà còn về sự gắn kết, lòng đoàn kết trong cộng đồng và sự tôn trọng đối với các giá trị truyền thống. Hãy cùng chúng tôi khám phá sâu hơn về lễ hội này và những trải nghiệm tuyệt vời mà nó mang lại.
Thời gianLễ hội Đua Bò ở An Giang được tổ chức trong khuôn khổ lễ “Đôn ta”, một dịp cúng ông bà, diễn ra từ ngày 9 đến ngày 10 tháng 10 âm lịch hàng năm. Đôn ta là một trong những lễ hội truyền thống quan trọng của người Khmer, thể hiện lòng tôn kính và biết ơn đối với tổ tiên và công lao của họ. Vào thời xưa, trong các mùa vụ sản xuất lúa ruộng, cộng đồng Khmer ở Tịnh Biên – Tri Tôn thường tổ chức lễ hội đua bò. Mùa gặt (mùa khô) thường diễn ra đua xe bò (đôi bò kéo theo một chiếc xe bánh nhỏ) trên đường ngô. Trong mùa cấy (mùa mưa), đua bò kéo bừa trên cánh đồng. Hằng năm, vào mùa cấy, nhiều nông dân Khmer từ các phum, sóc kéo cày đến cày ruộng cho chùa. Nhân dịp này, họ tụ tập để tham gia đua bò kéo bừa, một hoạt động trở thành truyền thống và được các vị Sư cả từ các chùa đứng ra tổ chức, tặng thưởng cho các đôi thắng cuộc. Từ đó, lễ hội Đua Bò Bảy Núi trở thành một trong những lễ hội truyền thống hàng năm của người Khmer ở An Giang.  An Giang, mảnh đất phong phú với di tích lịch sử và danh thắng, còn được biết đến với các lễ hội mang tính truyền thống, đậm chất văn hóa dân gian. Trong số đó, lễ hội Đua Bò là một trong những sự kiện được người dân địa phương hâm mộ nhất. |
Tổ chứcTổ chức lễ hội đua bò là một quá trình tỉ mỉ và truyền thống ở An Giang. Để chuẩn bị cho cuộc đua bò, cộng đồng lựa chọn một khoảnh ruộng bằng phẳng, có chiều dài khoảng 200m và ngang 100m, đảm bảo nước xâm xắp. Ruộng được “trục” xới nhiều lần để tạo độ trơn cho bùn đường đua. Bốn bên của đường đua có bờ bao, và tại điểm đích có đoạn đường trống để đảm bảo an toàn cho bò. Đoạn đường đua chính chỉ cần khoảng 120m theo đường cạnh bờ bao. Để xác định đội bò nào chiến thắng, hai cây cờ màu xanh và đỏ được cắm tại điểm xuất phát và điểm đích. Mỗi cặp cây cờ cách nhau 5m. Đôi bò nào đứng tại vị trí của cây cờ nào thì điểm đích sẽ theo màu của cây cờ đó. Điều này tạo nên sự hấp dẫn và thú vị trong cuộc đua bò truyền thống tại An Giang.  |
Thể lệTrước khi bước vào cuộc đua đầy sôi động, các người tham gia lễ hội đua bò ở An Giang thực hiện nhiều bước chuẩn bị và xác định qui định quan trọng. Trước hết, họ chọn từng đôi bò để tham gia cuộc đua hoặc sử dụng phương pháp bốc thăm để quyết định. Trong quá trình này, họ thỏa thuận về các quy định quan trọng như thứ tự xuất phát, quyền ưu tiên… Thường thì, đôi bò ở vị trí sau sẽ có ưu thế hơn trong cuộc đua. Bất kỳ đôi bò nào tạt ra khỏi đường đua sẽ bị loại, và đôi bò đứng sau có cơ hội giành chiến thắng nếu họ vượt qua đôi bò trước bằng cách đạp lên giàn bừa của đôi bò kia. Người điều khiển bò phải duy trì sự ổn định, nếu họ ngã hoặc rơi ra khỏi giàn bừa, họ sẽ bị coi như thua cuộc. Mỗi đôi bò được đặt vào một chiếc bừa đặc biệt, gọng bừa là một tấm gỗ rộng 30 cm và dài 90 cm, với răng bừa bên dưới. Người điều khiển bò cầm roi mây hoặc khúc gỗ tròn vừa tay đường kính 3 cm, đầu có tra cây đinh nhọn, gọi là cây xà-lul.  Khi trọng tài ra lệnh xuất phát, người điều khiển đâm mạnh cây xà-lul vào mông con bò, khiến bò phóng nhanh về phía trước. Quan trọng là phải đánh trúng cả hai con bò để đôi bò di chuyển nhanh và đầy quyết liệt. Điều này khác biệt so với đua ngựa, nơi mỗi người cưỡi một con, và người đến đích trước sẽ chiến thắng. |
Niềm vui ngày hộiSáng sớm, bà con từ khắp nơi đã hòa mình vào không gian cuộc đua bò tại An Giang. Có những người đến từ xa, mang theo xoong, nồi, mắm, và muối để nấu ăn tại chỗ, để không bỏ lỡ bất kỳ khoảnh khắc nào của cuộc đua. Không cần một sân vận động hoành tráng như trong bóng đá hay đua ngựa, chỗ xem đua ở đây đơn giản chỉ cần đứng ở vị trí hơi cao so với mặt sân đua hoặc leo lên bờ bao là đủ. Từ khi cuộc đua bắt đầu cho đến khi kết thúc, không khí luôn phấn khích, tiếng vỗ tay, tiếng reo hò, và sự sôi nổi của khán giả đối với những người điều khiển đôi bò giỏi hoặc những cuộc đua quyết liệt luôn đọng mãi. Điều này khiến cho các phum và sóc trở nên sôi động hơn trong dịp lễ. Theo quan niệm của người dân vùng Bảy Núi, cuộc đua bò mang một ý nghĩa đặc biệt. Việc giành được giải thưởng cao trong cuộc đua không chỉ là niềm tự hào của chủ nhân của đôi bò mà còn mang lại niềm vui cho cả cộng đồng. Đôi bò xuất sắc thể hiện sức khỏe, sự dẻo dai và khả năng cày bừa xuất sắc, giúp người dân thực hiện việc trồng trọt một cách dễ dàng, đảm bảo một mùa màng bội thu, và đảm bảo cuộc sống ấm no cho làng quê. Lễ hội Đua Bò Bảy Núi – An Giang chính là một phần không thể thiếu của lễ Dolta, mang lại niềm vui và đoàn kết cho cộng đồng người Khmer Nam Bộ trong dịp lễ truyền thống này.  |
Tổng kếtLễ hội đua bò ở An Giang không chỉ là một sự kiện vui nhộn mà còn là biểu tượng văn hóa sâu sắc của dân tộc Khmer. Sự kết hợp giữa tốc độ và động vật cùng với nghi lễ tôn vinh đàn bò tạo nên một trải nghiệm độc đáo và ấn tượng. Lễ hội này gắn kết cộng đồng, đem lại cơ hội kỷ niệm truyền thống và thể hiện lòng tự hào về di sản văn hóa. Đua bò An Giang là một món quà quý báu cho du khách, thể hiện vẻ đẹp của đất và con người miền Tây Nam Việt Nam. |
